Πρέμιερ Λιγκ, η Λυδία Λίθος του ποδοσφαίρου

 

Έχοντας μπει αισίως στο 2022, εάν ρωτήσουμε έναν ποδοσφαιρόφιλο ποιο είναι το καλύτερο πρωτάθλημα του κόσμου στη σύγχρονη εποχή, η απάντηση που κατά 99% θα λάβουμε, είναι η Πρέμιερ Λιγκ.

Πριν 20 χρόνια για την ίδια ερώτηση, μάλλον θα λαμβάναμε ως απάντηση τη Serie A. Αλλά υπήρχαν πιθανότητες να υποστηρίξει κάποιος την Πρέμιερ Λιγκ ή την ισπανική La Liga. Πριν 10 χρόνια η απάντηση θα ήταν μοιρασμένη ανάμεσα σε Πρέμιερ Λιγκ και La Liga. Βλέπουμε γενικά πως έως τα μέσα των 10's υπήρχε κάποιος πλουραλισμός στις προτιμήσεις. Τι άλλαξε και πλέον στον άτυπο αγώνα ανάδειξης του καλύτερου πρωταθλήματος η Πρέμιερ δεν έχει αντίπαλο; Πώς γιγαντώθηκε και κατέληξε να θεωρείται μία απ' τις μεγαλύτερες αθλητικές διοργανώσεις της υφηλίου, επισκιάζοντας ακόμη και το Τσάμπιονς Λιγκ; Και ποιες οι προϋποθέσεις που έπρεπε να υπάρχουν για να συντελεστούν όλα αυτά;

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

Ένα τόσο ισχυρό πρωτάθλημα πρέπει να εδρεύει σε μια εξίσου ισχυρή χώρα. Δε θα μπορούσε να έχει έδρα π.χ. την Τσεχία ή την Πορτογαλία. Προκειμένου να υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι σε χρήματα, φιλάθλους, αριθμό πόλεων, αριθμό ομάδων και εγκαταστάσεις απαιτείται μεγάλη έκταση, μεγάλος πληθυσμός, ισχυρή οικονομία και αρκετό ατομικό εισόδημα. Λαμβάνοντας υπόψιν μόνο την Ευρώπη, οι μόνες χώρες που πληρούν αυτά τα κριτήρια είναι οι Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία. Διόλου τυχαίο πως εκεί εδρεύουν τα πέντε μεγαλύτερα πρωταθληματα.

Σε σχέση με τις άλλες τέσσερις χώρες η Αγγλία ξεκάθαρα υπερτερεί σχεδόν σε όλα όσα έχουν σημασία. Έχει τη μεγαλύτερη ποδοσφαιρική παράδοση, καθώς αποτελεί τη γενέτειρα του αθλήματος. Το FA Cup αποτελεί την αρχαιότερη αθλητική διοργάνωση του πλανήτη, απ’ το 1871. Η ανώτατη κατηγορία του πρωταθλήματος, νυν Premier League, πρώην Football League First Division, πρώην Football League έχει έτος ίδρυσης το 1888. Πιο κοντά στην Αμερικανική Επανάσταση, το 1775, παρά στο σήμερα.

Οι ρίζες του ποδοσφαίρου είναι βαθιές, στην καρδιά της εργατικής τάξης, που έβρισκε επιτέλους μια αθλητική ενασχόληση που δε μονοπωλούνταν απ' τους πλούσιους και τους αριστοκράτες. Αργότερα βέβαια το ποδόσφαιρο διείσδυσε και στην αριστοκρατία κάνοντας πολλά μέλη της να προδώσουν τα παραδοσιακά τους αθλήματα, όπως το χόκεϋ επί χόρτου. Παρόμοιο δέσιμο της κοινωνίας με τις ομάδες συναντούμε μόνο στη Γερμανία, με την επίσης πλούσια βιομηχανική παράδοση και σε συγκεκριμένες ομάδες της Ισπανίας και της Ιταλίας, που έχουν να κάνουν κυρίως με την έχθρα της τοπικής κοινότητας με την κεντρική κυβέρνηση (Μπαρτσελόνα, Αθλέτικ Μπιλμπάο, Νάπολι).

Η αντιπαλότητα μεταξύ εργοστασίων ή συνοικιών ή και ολόκληρων πόλεων για βιομηχανικούς ή οικονομικούς λόγους, όπως και η μεγάλη τοπική ιστορία πολλών επαρχιών, μας οδήγησε σε μερικά απ' τα ιστορικότερα ντέρμπυ. Χαρακτηριστική είναι η έχθρα μεταξύ των πόλεων του Λίβερπουλ και του Μάντσεστερ, που κρατάει απ’ την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης.

Το Μάντσεστερ ήταν απ' τους μεγαλύτερους παραγωγούς βαμβακερών υφασμάτων, δεν είχε όμως δικό του λιμάνι για να τα εξάγει, με αποτέλεσμα το γειτονικό, παραθαλάσσιο Λίβερπουλ να χρεώνει υπέρογκα ποσά για τη χρήση των αποβαθρών του. Η λύση για το Μάντσεστερ δόθηκε το 1894 με την κατασκευή πλωτού καναλιού απ' τη θάλασσα έως την πόλη, πράγμα που έσωσε την οικονομία του. Κληρονομιά της ιστορίας αυτής είναι αφενός η απεικόνιση ενός καραβιού στα σήματα των Γιουνάιτεντ και Σίτυ , αφετέρου η έχθρα μεταξύ Γιουνάιτεντ και Λίβερπουλ.

Άλλη διάσημη αντιπαλότητα για πολιτικούς αυτή τη φορά λόγους είναι μεταξύ της Νιούκαστλ και της Σάντερλαντ, καθώς στον εμφύλιο πόλεμο του 17ου αιώνα το πρώτο ανήκε στις βασιλικές δυνάμεις και το δεύτερο στις κοινοβουλευτικές. Ακόμη πιο πίσω πάει η έχθρα μεταξύ Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Λιντς, όταν η επαρχία της πρώτης, το Λάνκασαϊρ, πήρε το μέρος της οικογένειας των Λάνκαστερ και αυτή της δεύτερης, το Γιόρκσαϊρ, το μέρος της οικογένειας των Γιορκ, στον εμφύλιο Πόλεμο των Δύο Ρόδων, τον 15ο αιώνα. Άλλα μεγάλα ντέρμπυ όπως τα Άρσεναλ-Τότεναμ, Γιουνάιτεντ-Σίτυ και Λίβερπουλ-Έβερτον υφίστανται λόγω γειτνίασης και επιθυμίας τοπικής κυριαρχίας.

Η πλειοψηφία των οπαδών είναι συνήθως κάτοικοι της πόλης, στην οποία εδρεύει η ομάδα. Αυτό τους οδηγεί σε ένα αίσθημα ιδιοκτησίας, νιώθουν πως οι ομάδες τους τους ανήκουν. Γι' αυτό και δεν είναι σπάνιο σε περίπτωση διαφωνίας με τη διοίκηση, να αποσχιστούν και να ιδρύσουν νέους συλλόγους διεκδικώντας και την ιστορική κληρονομιά τους. Σύμφωνα με τα πιστεύω τους, ομάδα δεν είναι το ΑΦΜ ή η Ανώνυμη Εταιρεία. Ομάδα είναι ο κόσμος της και η ιστορία που υπάρχει από πίσω. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Γουίμπλεντον, για την οποία έχουμε κάνει και σχετικό αφιέρωμα.

Ένα αποτέλεσμα του δεσίματος με τις τοπικές κοινωνίες είναι το οπαδικό κίνημα που έχουν πίσω τους ακόμη και ερασιτεχνικές ομάδες. Όταν σε άλλες χώρες ομάδες πρώτης κατηγορίας δεν καταφέρνουν να συμπληρώσουν πενταψήφιο αριθμό θεατών στην εξέδρα, στην Αγγλία τα γήπεδα είναι γεμάτα, ακόμη και στις μικρότερες κατηγορίες.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΩΣ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

Μπορεί οι προϋποθέσεις κατά την ίδρυση του αγγλικού πρωταθλήματος να ήταν ιδανικές, αλλά αυτό από μόνο του δεν έφτανε. Το πέρασμα των ετών βελτίωσε ακόμα περισσότερο τη δυναμική του και δημιούργησε μια αξεπέραστη κληρονομιά.

Σταδιακά θεμελιώθηκε ένα απ' τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της Πρέμιερ, αυτό της ύπαρξης πολλών ισχυρών και ιστορικών ομάδων. Μέχρι αυτή τη στιγμή έχουν κατακτήσει το πρωτάθλημα 24 διαφορετικές ομάδες, περισσότερες απ' τις 16 της Serie A, τις 19 της Γαλλικής League 1, τις 12 της Bundesliga και τις μόλις 9 της La Liga. Επίσης σε αντίθεση με τις ομάδες-φωτοβολίδες των Bundesliga και Serie A με τις μία ή δύο κατακτήσεις, υπάρχουν 10 διαφορετικές ομάδες που στέφθηκαν πρωταθλήτριες τέσσερις ή περισσότερες φορές. Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός πως το 1992, έτος μετεξέλιξης της First Division σε Premier League, δεν υπήρχε ομάδα με περισσότερα από 10 πρωταθλήματα, πλην της Λίβερπουλ των 18, απόδειξη του μεγάλου αριθμού των ομάδων που κυριάρχησαν κατά περιόδους. Η ύπαρξη τόσο πολλών πρωταθλητριών δίνει αίγλη στη διοργάνωση, αλλά και στους αγώνες ξεχωριστά. Το ντέρμπυ Νιούκαστλ-Σάντερλαντ που αναφέραμε νωρίτερα, κουβαλάει στις πλάτες του το βάρος 10 πρωταθλημάτων, τεσσάρων της πρώτης και έξι της δεύτερης.

Αντίθετα με τα άλλα πρωταθλήματα το ρεκόρ είναι οι μόλις 20 κατακτήσεις της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, πολύ λιγότερες απ’ τις 34 της Ρεάλ, τις 36 της Γιουβέντους και τις 30 της Μπάγερν, χαρακτηριστικό του πλουραλισμού  στις πρωταθλήτριες.

Τι γίνεται όμως στην Ευρώπη; Εκεί πρώτη χώρα σε κατακτήσεις Τσάμπιονς Λιγκ/Κύπελλο Πρωταθλητριών είναι η Ισπανία με 18, αφήνοντας δεύτερη την Αγγλία με 14 και τρίτη την Ιταλία με 12. Οι Ισπανοί όμως έχουν να επιδείξουν μόνο δύο τροπαιούχες ομάδες, την Μπαρτσελόνα των 5 και τη Ρεάλ των 13(!) κατακτήσεων, χωρίς να δείχνουν μια δυναμική, συνολικά ως πρωτάθλημα, ενώ και οι Ιταλοί έχουν να επιδείξουν τρεις, τις Ίντερ, Μίλαν και Γιουβέντους. Η Αγγλία αντιθέτως έχει πέντε διαφορετικές ομάδες που στέφθηκαν πρωταθλήτριες Ευρώπης, τις Λίβερπουλ, Γιουνάιτεντ, Τσέλσι, Νότιγχαμ Φόρεστ και Άστον Βίλα.

Εδώ πρέπει να αναφερθεί μια ευρωπαϊκή ιστορία που μεγάλωσε το μύθο του αγγλικού ποδοσφαίρου. Στα μέσα της δεκαετίας του '50 η ανερχόμενη δύναμη του ποδοσφαίρου ήταν η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Με προπονητή τον Ματ Μπάσμπι και μια υπερταλαντούχα γενιά πιτσιρικάδων, τους αποκαλούμενους "μπέμπηδες του Μπάσμπι" έπαιξε καταπληκτικό για την εποχή ποδόσφαιρο, κατέκτησε το πρωτάθλημα το 1956 και το 1957 και ήταν το φαβορί για την κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1958. Στην προημιτελική φάση της διοργάνωσης επικράτησε με 2-1 επί του Ερυθρού Αστέρα στο Μάντσεστερ και πήρε την πρόκριση για τα ημιτελικά με 3-3 στο Βελιγράδι. Για την επιστροφή απ' τη Σερβία η ομάδα είχε μισθώσει πτήση τσάρτερ, καθώς είχαν παίξει ημέρα Τετάρτη και θα αγωνιζόντουσαν και το Σάββατο με τη Γουλβς, σε ντέρμπυ που θα έκρινε το πρωτάθλημα, αφού η αγγλική ομοσπονδία είχε αρνηθεί να μεταθέσει το ματς για την Κυριακή. Το αεροπλάνο ολοκλήρωσε το πρώτο κομμάτι του ταξιδιού και έφτασε στο Μόναχο για ανεφοδιασμό. Εξαιτίας, όμως, του κακού καιρού και ανθρωπίνων λαθών συνετρίβη κατά τη φάση της απογείωσης για Αγγλία. Ο τραγικός απολογισμός ήταν 21 θάνατοι, οι οκτώ ποδοσφαιριστές, σημαντικότερος εκ των οποίων ο μόλις 21 ετών Ντάνκαν Έντουαρντς.

Ο Μπάσμπι επέζησε μετά από δύο μήνες νοσηλείας και έδωσε όρκο πως στη μνήμη των νεκρών θα κατακτούσε το Κύπελλο Πρωταθλητριών μέσα σε δέκα χρόνια. Η Γιουνάιτεντ αργά και σταθερά αναγεννήθηκε απ' τις στάχτες της και με μπροστάρηδες τον επιζήσαντα απ' το δυστύχημα Μπόμπι Τσάρλτον, τον Ντένις Λο και το χαρισματικό νεαρό Τζορτζ Μπεστ κατέκτησε την κορυφή της Ευρώπης το 1968, με τη συμπλήρωση ακριβώς δέκα ετών απ' την τραγωδία του Μονάχου. Για τον άθλο αυτό απονεμήθηκε στον Ματ Μπάσμπι ο τίτλος του "Σερ" απ' τη βασίλισσα.

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ 80's ΚΑΙ Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΕΜΙΕΡ ΛΙΓΚ

Έως τα τέλη της δεκαετίας του '70 το αγγλικό ποδόσφαιρο βρισκόταν σε διαρκή άνοδο, ώσπου φάνηκαν τα πρώτα σύννεφα στον ορίζοντα. Διάφορα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα βρήκαν έκφραση στους χώρους του αθλήματος, μέσω εγκληματικών και περιθωριακών στοιχείων του πληθυσμού. Η πασίγνωστη έξαρση του χουλιγκανισμού στην Αγγλία οδήγησε σε καταστροφές και επεισόδια με πολλά θύματα, με τις εικόνες να κάνουν το γύρο του κόσμου.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80 ο κόσμος είδε τα επεισόδια του αγώνα Άρσεναλ-Γουέστ Χαμ το 1982, με τη ρίψη δακρυγόνων απ' την αστυνομία, το ξύλο μεταξύ των οπαδών στο Λούτον Τάουν-Μίλγουολ το 1985, με 81 τραυματίες και την τραγωδία του Μπράντφορντ-Λίνκολν το 1985, με 56 νεκρούς εξαιτίας της πυρκαγιάς στην ξύλινη κερκίδα. 

Αυτό όμως που πήρε τη μεγαλύτερη έκταση ήταν το Χέιζελ. Στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών του 1985, στο στάδιο Χέιζελ του Βελγίου, η Λίβερπουλ αντιμετώπιζε τη Γιουβέντους. Οι Άγγλοι οπαδοί επιτέθηκαν στους Ιταλούς, οι δεύτεροι υποχώρησαν κι ο τοίχος της κερκίδας δεν άντεξε το βάρος τους και κατέρρευσε, τραβώντας στο θάνατο 39 άτομα.

Η κατάσταση στο αγγλικό ποδόσφαιρο δεν πήγαινε άλλο, έπρεπε να αλλάξουν πολλά πράγματα. Ατυχώς όμως για το άθλημα, τα ηνία της χώρας κρατούσε η Μάργκαρετ Θάτσερ, ένας απολυταρχικός άνθρωπος, που αντιπαθούσε βαθιά ότιδήποτε είχε να κάνει με την εργατική τάξη, μεταξύ αυτών και το ποδόσφαιρο. Τα διάφορα μέτρα που πήρε όχι μόνο δεν είχαν αποτέλεσμα, αλλά έκαναν τα πράγματα χειρότερα. Αποκορύφωμα αυτού ήταν το Χίλσμπορο.

Με ευθύνη της αστυνομίας 96 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, η κυβέρνηση προσπάθησε να συγκαλύψει τα γεγονότα, η μνήμη των νεκρών λοιδωρήθηκε, αλλά ευτυχώς εμφανίστηκε σαν ιππότης σε άσπρο άλογο ένας απ' τους κυριότερους λόγους που σήμερα το αγγλικό ποδόσφαιρο θεωρείται κορυφαίο. Ο λόρδος Πίτερ Τέιλορ. Απ' το πόστο του προέδρου εφετών που κατείχε, του ανατέθηκε η εξέταση της τραγωδίας του Χίλσμπορο. Η πρώτη του αναφορά έριχνε τις ευθύνες στην αστυνομία για τα γεγονότα και η δεύτερη περιείχε 76 προτάσεις για την αναμόρφωση του ποδοσφαίρου και την καταπολέμηση του χουλιγκανισμού.

Η σταδιακή εφαρμογή των προτάσεων του Τέιλορ εκσυγχρόνισε τα αγγλικά γήπεδα και άρχισε να απομακρύνει τους χούλιγκαν απ' τους αγωνιστικούς χώρους. Το πεδίο για την εκτόξευση του αθλήματος ήταν πλέον ελεύθερο και το 1992 ιδρύθηκε η Πρέμιερ Λιγκ. Η νεοσυσταθείσα οργάνωση είχε πλέον εμπορική ανεξαρτησία απ' την ποδοσφαιρική ομοσπονδία και τις χαμηλότερες κατηγορίες και το πρώτο τηλεοπτικό συμβόλαιο ήρθε. Ο Αυστραλός δισεκατομμυριούχος Ρούπερτ Μέρντοχ προσέφερε το αστρονομικό ποσό των 344 εκατομμυρίων ευρώ για τα αποκλειστικά τηλεοπτικά δικαιώματα απ' το 1992 έως το 1997, ενώ η ανανέωση του συμβολαίου ανέβασε το ποσό στα 798 εκατομμύρια. Τα έσοδα συνέχισαν να αυξάνονται, σε σημείο που το 2014 η Deloitte ανακοίνωσε μετά από έρευνα, πως η Πρέμιερ Λιγκ ήταν το πρωτάθλημα με τα μεγαλύτερα έσοδα παγκοσμίως, ανεξαρτήτως αθλήματος.

Τα μυθικά συμβόλαια και ο δίκαιος τρόπος που τα χρήματα διαμοιράζονταν στους συλλόγους οδήγησαν σε πρωτοφανή για ποδοσφαιρικές ομάδες πλούτο κι αυτός ο πλούτος με τη σειρά του οδήγησε πολλούς αστέρες να αρχίσουν να προτιμούν την καριέρα σε ομάδα του νησιού σε σχέση με το τότε λαμπερό Καμπιονάτο. 

ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ

Ακόμη κι αν όλοι οι άλλοι παράγοντες είναι στη θέση τους, απαιτείται κι η ύπαρξη ισχυρών ομάδων προκειμένου ένα πρωτάθλημα να θεωρείται κορυφαίο.

Απ' τα μέσα της δεκαετίας του '90 έως τα μέσα της δεκαετίας του '00 οι παρουσία των Σερ Άλεξ Φέργκιουσον στον πάγκο της Γιουνάιτεντ και Αρσέν Βενγκέρ σ' αυτόν της Άρσεναλ μονοπωλούσαν το ενδιαφέρον. Δύο τεράστιες προπονητικές μορφές, ο πρώτος πιο ηγετικός, ο δεύτερος πιο πρωτοπόρος, έκαναν τις ομάδες τους να θεωρούνται μέσα στις κορυφαίες στην Ευρώπη, ξαναβάζοντας την Αγγλία στον ποδοσφαιρικό χάρτη, μετά τον αποκλεισμό της Λίβερπουλ εξαιτίας της τραγωδίας του Χέιζελ. Αποκορύφωμα της καριέρας τους ήταν το τρεμπλ των "κόκκινων διαβόλων" το 1999 και το αήττητο πρωτάθλημα των "κανονιέρηδων" το 2004. 

Το δίπολο έσπασε το καλοκαίρι του 2004, όταν ο Αμπράμοβιτς, ένα χρόνο αφότου αγόρασε την Τσέλσι, έφερε στο νησί το Ζοσέ Μουρίνιο. Ο Πορτογάλος πήρε με το καλημέρα δύο πρωταθλήματα και έκανε αισθητή την παρουσία του στην Ευρώπη. Παράλληλα η Λίβερπουλ άρχισε να αναγεννάται με τον Μπενίτεθ, κατακτώντας ανέλπιστα και το Τσάμπιονς Λιγκ του 2005 και η Πρέμιερ Λιγκ άρχισε να κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές στο ερώτημα "ποιο είναι το καλύτερο πρωτάθλημα;"

Στην αυγή της νέας δεκαετίας και μετά από μια ακόμα ευρωπαϊκή επιτυχία της Γιουνάιτεντ, το 2008, ανακοινώθηκε η αγορά της Μάντσεστερ Σίτυ από μια κοινοπραξία με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι νέοι ιδιοκτήτες πέρα απ' τα εξωφερικά ποσά που ξόδεψαν σε αγορές παικτών, επένδυσαν ιδιαίτερα στο χτίσιμο ενός υπερσύγχρονου οργανισμού. Πολύ επιτυχημένη οργάνωση ακολουθεί τα τελευταία χρόνια κι η Λίβερπουλ (moneyball), η οποία έχει δώσει το λόγο στις επιστήμες και τη στατιστική, ενώ και η Τότεναμ άλλαξε στάτους μετά την παρουσία του Ποκετίνο στον παγκο της. Συνδυαστικά με την πτώση των Ρεάλ, Μπαρτσελόνα στην Ισπανία και την αποδυνάμωση της Ιταλίας μετά την οικονομική κρίση, η Πρέμιερ Λιγκ δεν είχε πλέον αντίπαλο.

Το νέο δίπολο του αγγλικού ποδοσφαίρου, οι Σίτι και Λίβερπουλ έχει την τεχνογνωσία, το έμψυχο υλικό και τους δύο καλύτερους προπονητές του κόσμου, τους Γκουαρντιόλα και Κλοπ. Δίκαια θεωρούνται οι καλύτερες ομάδες του κόσμου και λογικά θα διεκδικήσουν και τους ευρωπαϊκούς τίτλους των επόμενων ετών. Παράλληλα μ' αυτές όμως, υπαρχουν η εκπληκτική Τσέλσι του Τούχελ, που αν έπαιζε σε άλλο πρωτάθλημα θα το είχε ήδη πάρει σβηστά, οι ιστορικές Γιουνάιτεντ και Άρσεναλ και οι πολύ καλές Λέστερ, Γουέστ Χαμ, Τότεναμ, Άστον Βίλα δημιουργώντας ένα κομφούζιο στις θέσεις που οδηγούν σε ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Επίσης την επόμενη σεζόν περιμένουμε και την εικόνα της Νιούκαστλ, υπό τους νέους ιδιοκτήτες της.

Σε κάθε αγωνιστική βλέπουμε αγώνες με βαθμολογικό κίνητρο, ιστορικά ντέρμπυ και ωραίο, γρήγορο ποδόσφαιρο απ' τις περισσότερες ομάδες. Οτιδήποτε θέλει να δει ένας φίλαθλος, οποιοδήποτε συναίσθημα θέλει να νιώσει βρίσκεται εκεί. Στη λυδία λίθο του ποδοσφαίρου.

Γιώργος Παυλίδης